کتاب بار هستی را یک رساله فلسفی نیز می‌توان در نظر گرفت که در تضاد با ایده‌ «بازگشت جاودان – عود ابدی» نیچه است. این ایده اشاره می‌کند که: جهان و تمام هستی (هرآنچه که در آن نیز وجود دارد) و انرژی، به‌طور نامحدود و به همان شکل در حال تکرار بوده و ادامه خواهد یافت.

حال اگر قرار باشد هر رویداد زندگی ما بی‌نهایت بار بازگردد و تکرار شود، باید مراقب هر کدام از عقاید و رفتارهای خود در طول زندگی باشیم. این مراقبت گاهی چنان سنگین خواهد شد که کمرمان را خرد خواهد کرد. ما همواره برای مقابله با این «سنگینی»، به مقداری آزادی و «سبکی» نیاز داریم حتی اگر تحمل‌ناپذیر باشد. میلان کوندرا در این رساله از مثال‌های داستانی زیادی استفاده می‌کند تا نشان دهد زندگی عاشقانه سنگین یا سبک، به چه صورت است.